Koncentracja uwagi u dziecka

KONCENTRACJA UWAGI U DZIECKA

Koncentracja to umiejętność polegająca na skupieniu swojej uwagi na wykonywanej czynności lub konkretnej myśli, sytuacji czy rzeczy. Rozwijamy

ją stopniowo, zgodnie z tokiem naszego życia.

Tym sposobem dzieci przedszkolne są w stanie utrzymać uwagę na wykonywanym zadaniu edukacyjnym od 10 do 15 minut i przeważa u nich uwaga mimowolna, czyli niezależna od ich woli. Dzieci w edukacji wczesnoszkolnej są w stanie skupić uwagę np. podczas zajęć do 20 minut, choć w momencie silnego zaangażowania emocjonalnego i entuzjazmu czas koncentracji może wzrosnąć do 40 minut. Stanowi to odpowiedź na pytanie często zadawane
przez rodziców: „dlaczego moje dziecko jest w stanie długo koncentrować się na budowaniu domu z klocków, ale na odrabianiu lekcji już niekoniecznie?”. Jeśli nasze dziecko nie ma wewnętrznej motywacji, aby wykonać zadanie, to naturalne jest, że nie będzie koncentrowaćv się na tym, co robi.

Neurobiologia a koncentracja uwagi
Mózg dziecka do koncentracji uwagi potrzebuje wyciszenia i niejako odizolowania od bodźców rozpraszających – wzrokowych, słuchowych, ruchowych czy węchowych. Jest to też stan, w którym dziecko jest wolne od napięć emocjonalnych. Bodźce emocjonalne i tzw. dystraktory (bodźce rozpraszające) pochłaniają sporą część naszych zasobów poznawczych i dlatego trudno nam się skupić i zapamiętywać istotne informacje, gdy na nas oddziałują.
W momencie pobudzenia emocjonalnego mózg dąży do równowagi (uspokojenia) i dzieje się to kosztem naruszenia naszych umiejętności, m.in. koncentracji uwagi. Kiedy dziecko jest rozregulowane, nie będzie koncentrowało się na wykonywanym zadaniu ani na jakiejkolwiek czynności, na której zależy rodzicowi. Kiedy jesteśmy zestresowani, zmęczeni, znudzeni, maleje nasza możliwość koncentracji uwagi, czasami nawet na najprostszych czynnościach.

O co warto zadbać, aby wzmacniać u dziecka koncentrację uwagi?

1. Odpoczynek i zdrowy długi sen – dziecko, które nie jest wypoczęte, śpi krótko, w dodatku snem przerywanym, jest rozdrażnione i  rozkojarzone. Dodatkowo może być bardzo podatne na rozregulowanie emocjonalne nawet najdrobniejszą trudnością. Dzieci potrzebują około 9-10 godzin snu, choć występują tu różnice indywidualne, które należy uwzględnić.

2. Ruch – najlepiej na świeżym powietrzu. Nasz mózg potrzebuje aktywności ruchowej, która poprawia samopoczucie i pozwala odpocząć. To ma być dla nas sama przyjemność, np. jazda na rowerze, skoki na trampolinie, jazda na deskorolce itp. Aktywność fizyczna wzmacnia układ przedsionkowy (związany ze słuchem) oraz proprioceptywny (związany z czuciem głębokim). Oba te układy wspomagają selekcję bodźców płynących z zewnątrz, które powodują dekoncentrację uwagi. Kiedy układ przedsionkowy i proprioceptywny pracują właściwie to zarówno ciało, jak i umysł dziecka funkcjonuje sprawniej

i wydajniej, co ma wpływ na poprawę koncentracji uwagi.

3. Odpowiednio zbilansowana dieta – Każdy rodzic powinien wiedzieć, że brak śniadania albo zbyt słodkie posiłki sprawiają, że u dziecka podnosi się poziom cukru we krwi. Wpływa to na pobudliwość zachowania, które jest tak duże, że przekracza możliwości dziecka do poradzenia sobie z nim. Pobudliwość zaś utrudnia koncentrację na zadaniu. Odpowiednio zbilansowana dieta wpływa korzystnie na pracę mózgu, również w kontekście poprawy koncentracji. Warto zwrócić uwagę, aby była to dieta bogata w warzywa, owoce, nasycone kwasy tłuszczowe takie jak: ryby, orzechy itp. Istotną rolę odgrywa również odpowiednie nawodnienie organizmu, najlepiej w efekcie picia niegazowanej wody mineralnej.

4. Kontrola używanych przez dziecko urządzeń elektronicznych – jak telefon, telewizor, tablet, komputer. Ekrany niejako na siłę utrzymują uwagę dzieci, tzn. czas jednej sceny, sekwencji, ujęcia jest maksymalnie skrócony, co powoduje, że mózg dziecka przyzwyczaja się do nieustannego bombardowania zmieniającymi się bardzo szybko informacjami i obrazami. Wytwarza to oczekiwania, że w prawdziwym świecie też będzie tak się działo. Mózg będzie domagał się ciągłej zmiany, co tak naprawdę jest  niemożliwe.

5. Spokojne środowisko – dziecko do odrabiania lekcji potrzebuje spokojnego środowiska, czyli pozbawionego rozpraszaczy, które mogą utrudnić koncentrację. Warto wyłączyć telefon, telewizor, komputer i zadbać, aby młodsze rodzeństwo nie wchodziło do pokoju i nie przeszkadzało. Z biurka dziecka usuńmy też wszelkie gadżety, które mogą je rozpraszać np. maskotki.

6. Przerwy w pracy – kiedy dziecko przez dłuższy wykonuje zadanie, warto przekonać je do wprowadzenia  krótkich przerw, zwłaszcza kiedy widzimy, że dziecko kręci się, wierci i nie potrafi się skoncentrować… Zachęcajmy wówczas dziecko do krótkich ćwiczeń ruchowych, takich które najbardziej lubi. Pamiętajmy też, że nasze dziecko może potrzebować do nauki w tym koncentracji uwagi ruchu, z uwagi na kinestetycznych styl uczenia się.

Literatura:
- Jak wspierać rozwój dziecka w wieku 6-13 lat. Natalia Minge i Krzysztof Minge. Wydawnictwo Samo
Sedno. Warszawa 2013.
- Jak uczy się mózg. Manfred Spitzer. Wydawnictwo PWN. Warszawa 2007 r.

Opracowała: Joanna Grabowska, Joanna Wardacka