Terapia ręki

TERAPIA RĘKI

Terapia ręki ma na celu usprawnianie tzw. małej motoryki, czyli precyzyjnych ruchów dłoni i
palców jak i dostarczanie wrażeń dotykowych i poznawania dzięki nim różnych kształtów i struktur
materiałów ich rozróżniania. Są to ćwiczenia i zabawy mające rozwinąć sprawność ruchową dłoni dziecka,
umiejętność chwytu oraz koordynację pomiędzy dłońmi. W późniejszym etapie obejmuje też naukę
pisania. Rozwój małej motoryki zawiera się w całościowym rozwoju psychomotorycznym dziecka
przebiega równolegle do całościowego rozwoju dziecka. Termin ten odnosi się głównie do czynności
związanych z użyciem palców i dłoni, a także koordynacji tych czynności przy pomocy wzroku.

Funkcjonalny rozwój ręki
Funkcjonalna rola ręki to przybieranie odpowiedniego własnego kształtu i manipulacja przedmiotami,
chwytanie różnych powierzchni i bycie w odpowiedniej najbardziej efektywnej pozycji do określonego
zadania. Dłoń musi przechodzić z pozycji w których wykorzystuje siłę nacisku do tych wykorzystujących
delikatność. Rozwój sekwencyjny- najpierw ruchy siłowe.

Podstawowymi umiejętnościami rozwijanymi w trakcie doskonalenia motoryki małej są:
- kontrolowane ruchy rąk i palców;
- chwytanie przedmiotów jedną ręką bez pomocy;
- manipulowanie przedmiotem w celu wykonania zadania;
- skoordynowane używanie obu rąk.

Cele wiodące terapii ręki:
- samoobsługa
- komunikacja i interakcje społeczne
- zabawa i umiejętności szkolne

Cele ogólne:

• rozwijanie motoryki małej dzieci
• rozwijanie ogólnej sprawności dziecka
• wyrabianie płynności ruchów
• usprawnianie koordynacji wzrokowo- ruchowej
• poprawa czynności samoobsługowych
• rozwijanie zmysłów dzieci
• zdobywanie doświadczeń sensorycznych za pomocą zmysłów
• uświadomienie rodzicom znaczenia podstawowych wrażeń zmysłowych w rozwoju dziecka

Cele szczegółowe:

• doskonalenie współpracy ręki i oka
• pobudzanie systemu dotykowego
• obniżanie nadreaktywności systemu dotykowego
• kształtowanie czucia różnicującego
• usprawnianie planowania motorycznego
• pobudzanie systemu proprioceptywnego
• kształtowanie schematu ciała i odczuwania położenia jego części w przestrzeni
• pobudzanie systemu przedsionkowego
• doskonalenie reakcji równoważnych
• dostarczanie wrażeń płynących z poruszania się w przestrzeni

Oczekiwane osiągnięcia, spodziewane wyniki
Poprzez uczestniczenie w zajęciach dziecko osiągnie:

• zdolność do wykonywania skomplikowanych czynności ruchowych.
• samokontrolę,
• szacunku do samego siebie i innych dzieci,
• zdolność do myślenia abstrakcyjnego i rozumowania.
• ustalenie dominacji półkul mózgowych i stron ciała.
• poprawę ogólnej zdolności ruchowej
• kontrolę nad własnym ciałem (szczególnie nad rękami)

Etapy terapii:
1. Powitanie
2. Seria ćwiczeń rozmachowych
3. Seria ćwiczeń manualnych
4. Seria ćwiczeń ruchów precyzyjnych
5. Relaks
6. Pożegnanie

Podstawowe zasady prowadzenia ćwiczeń usprawniających ręce:

1. Zestaw ćwiczeń powinien być opracowany indywidualnie z uwzględnieniem potrzeb każdego
dziecka.
2. Należy pamiętać o kolejności kształtowania się podstawowych funkcji rąk: sięganie, chwytanie,
trzymanie, zwalnianie chwytu, przekładanie z ręki do ręki, wyrzucanie przedmiotów. Uczymy
dziecko tych czynności, które nie są jeszcze wykształcone, zachowując taką kolejność z jaką
pojawiają się one w rozwoju ruchowym dziecka zdrowego.
3. Należy zaczynać od ćwiczeń najłatwiejszych do wykonania przez samo dziecko (zasada
stopniowania trudności).
4. Należy dążyć do zmiany wzorców stereotypowych (nieprawidłowych) na wzorce funkcjonalne,
precyzyjne (prawidłowe), oraz wykorzystywać opanowane umiejętności do zabawy i nauki.
5. Pamiętać zawsze musimy o tym, że niezliczona wprost ilość czynności dnia codziennego dziecka
stanowić powinna odpowiednie warunki do doskonalenia owych wzorców ruchowych.
6. Należy rozpoczynać ćwiczenia od kończyny sprawniejszej z lżejszymi niedowładami, następnie
zastosować ćwiczenia kończyny słabszej.
7. Ćwiczenia oburącz powinny być zawsze na początku, bowiem dziecko może nie mieć ustalonej
jeszcze prawdziwej lateralizacji rąk (przewagi stronnej). To dziecko ma zdecydować, którą ręką
lepiej wykona dane ćwiczenie.
8. Rytm wykonywanych ćwiczeń powinien być zróżnicowany i starannie dobrany dla dziecka: szybki,
stanowczy i zdecydowany dla dzieci atetotycznych, zaś wolny, miarowy i spokojny dla dzieci
spastycznych. W utrzymaniu stosownego rytmu pomóc mogą wyliczanki, wierszyki piosenki.
9. Do wszystkich ćwiczeń warto dziecko zachęcać, a najwspanialszą zachętą jest celowość
prowadzonych zabaw, ciekawy temat i interesujące pomoce. Nadmierne zachęty słowne mogą
wywołać zupełnie odwrotny efekt.
10. Dzieciom należy podawać do zabawy odpowiednie przedmioty i zabawki, tak aby dostarczać jak
największej ilości bodźców sensorycznych oraz utrwalać prawidłowe wzorce ruchowe.
11. Przygotowują plan terapii należy zwrócić uwagę na odpowiednią pozycję dziecka w czasie terapii.
Pozycja musi być przede wszystkim bezpieczna, dostosowana do aktualnych możliwości dziecka i
dająca maksimum możliwości wykorzystania funkcji rąk.

Propozycje ćwiczeń zawarte zostały szczegółowo w programie własnym „Bawimy się rączkami –
program stymulujący rozwój motoryki małej dzieci w wieku przedszkolnym”