TECHNIKI RELAKSACYJNE

9. Napinanie palców stóp-ćwiczenie umożliwiające przeniesienie napięcia z reszty ciała do stóp. Prosimy dziecko, aby stanęło swobodnie z lekko rozstawionymi stopami i skierowało swoją uwagę na palce stóp. Należy napiąć mięśnie palców z całej siły, przytrzymać i policzyć do dziesięciu. Następnie prosimy o rozluźnienie stóp. 

10. Słoik spokoju- butelkę napełniamy wodą, żelem lub silikonem i wsypujemy brokat, koraliki, cekiny itp. Dziecko silnie potrząsa słoikiem i obserwuje ruch drobinek. Ćwiczenie pobudza zmysł koncentracji oraz umożliwia relaks po stresującej sytuacji. 

LITERATURA

1.Dąbrowska-Jabłońska, Iwona. 2008. Terapia trudności w uczeniu się w: Terapia dzieci i młodzieży. Metody i techniki pomocy psychopedagogicznej, pod red. Dąbrowska-Jabłońska, Iwona, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

2.Forecka-Waśko, Katarzyna Wykorzystanie technik relaksacyjnych, wizualizacyjnych oraz muzykoterapii aktywnej z dzieckiem z przejawami zachować agresywnych: praktyczne zastosowanie w pracy nauczyciela / Katarzyna Forecka-Waśko, Aleksandra Załustowicz // Szkoła Specjalna. - T. 74, nr 1 (2013).

3. Zieliński, Paweł. 2011. Relaksacja w teorii i praktyce pedagogicznej. Częstochowa: Akademia im. Jana Długosza.

4. https://pedagogika-specjalna.edu.pl/terapia-pedagogiczna/relaksacja-dla-dzieci-mlodziezy/

5. https://www.juniorowo.pl/uwaznosc-i-spokoj-zabki/

Opracowała Agnieszka Cieślewicz

Pedagog

TECHNIKI RELAKSACYJNE

A ROZWÓJ DZIECKA

            Nieodłącznymi elementami świata stały się hałas, stres, pośpiech i niepokój. Wzrasta tempo codziennego życia. Dorosłym łatwiej jest poradzić sobie z negatywnymi emocjami potrafią znaleźć przyczynę złego samopoczucia. I tak pokierować własną aktywnością, aby rozładować napięcie emocjonalne, które im towarzyszą. Co gorsza pozwalamy by nasze dzieci wpadały w taki sam męczący rytm, który nie wpływa dobrze na kontakty między ludźmi.

Relaks jest jednym ze sposobów na łagodzenie napięcia emocjonalnego i stresu zjawisk obecnych w życiu codziennym, także u dzieci. Dzieci, które doświadczają różnych trudności, niepowodzeń, sytuacji konfliktowych z rówieśnikami regularna prowadzona relaksacja daje wewnętrzne ukojenie, ale również wzmacnia ich wiarę we własne możliwości, uczy, jak radzić sobie z własną złością i frustracją.

Muzykoterapia
                Stosowanie jej do profilaktyki bądź relaksu w pracy ze zdrowymi dziećmi przynosi również dobre wyniki. Umiejętnie dobrana muzyka „wycisza” nadmierne emocje negatywne i pobudza pozytywne, a tym samym powoduje odprężenie psychiczne i fizyczne, obniża lęk, agresję pozwalając przywrócić dziecku wewnętrzną równowagę. 

Elementy dramy.  

                 Drama angażuje człowieka całościowo, jego emocje, jego ciało i wyobraźnię. Rozwija umiejętności ruchowe oraz 

językowe. Dłuższy trening dramowy sprawia, iż jego uczestnicy stają się bardziej otwarci, 

spontaniczni, są aktywni i twórczy. 

Drama aktywizuje umysł i emocje dziecka.  Poprzez dramę dzieci uczą się analizować różne 

reakcje: pozytywne, negatywne, jednocześnie dokonują korekty zachowań. 

Oto kilka przykładów ćwiczeń relaksacyjnych, które możesz wykonać w domu wraz dzieckiem.

1. Zdmuchiwanie świeczki (max 5min)

2. Zabawa z balonikami- dziecko dmucha w balonik, następnie powoli spuszcza zgromadzone w nim powietrze, poprzez manipulowanie otworem

3. Zgniatanie kulek z papieru- umożliwia pozbycie się negatywnych emocji.

4. Wizualizacja-prosimy dziecko, aby wyobraziło sobie sytuacje, w których czuje się spokojne, zadowolone, radosne.

5. Muzykoterapia-słuchanie z dzieckiem uspokajającej muzyki, która wycisza emocje negatywne, pobudza odczucia pozytywne, powoduje odprężenie, obniża lęki, przywraca wewnętrzną równowagę. 

6. Relaksacja progresywna- wyciszenie w ciepłym otoczeniu, pozbawionym rozpraszających bodźców przy relaksacyjnej muzyce i dodatkowych uspokajających komunikatach. 

7. Relaksujący oddech-prosimy dziecko o nabranie głęboko powietrza przez nas, mocne wciągniecie, a następnie powolne wypuszczenie. Prosimy o kilkukrotne powtórzenie ćwiczeń.

8. Płatki śniegu-prosimy dziecko, aby wyobraziło sobie, że jest płatkiem śniegu. Opowiadamy historię o zimie, lesie (np uwzględniamy porę roku). Dziecko kręci się powoli wokół własnej osi, przemieszczając się po pomieszczeniu. Sugerujemy, aby kucnęły lub położyły się delikatnie na podłodze, a następnie powoli wstawały. 

Głównym celem technik relaksacyjnych jest wprowadzenie w stan odprężenia i dobrego samopoczucia fizycznego oraz psychicznego.

Natomiast już same techniki relaksacyjne są to specjalne ćwiczenia (fizyczne lub wyobrażeniowe), które umożliwiają odprężenie organizmu, radzenie sobie ze złością strachem, bólem, poczuciem straty, a przy okazji uspakajają oddech, zmniejszają napięcie mięśni i pomagają w harmonijnym rozwoju każdego dziecka. Wszystkie ćwiczenia skłaniają dzieci do patrzenia, koncentracji uwagi wzrokowej na gestach, ruchach i czynnościach. 

             Przemawiając spokojnie do dziecka dorosły skłania je do zwrócenia uwagi na własne ciało. 

Dzięki ćwiczeniom dziecko uczy się skupiać myśli na własnych doznaniach.  

Techniki relaksacyjne, które wpływają między innymi na rozwój dziecka

      - ćwiczenia oddechowe 

      - trening autogenny A. Schultza

      - metody wizualizacji 

      - elementy dramy

      - zajęcia plastyczne o charakterze rozluźniającym

      - relaksacja progresywana Jacobsona

      - muzykoterapia- gimnastyka wg de Milla

      - metoda „Uważność i spokój żabki

      - relaksacja Winterberga

Zabawy plastyczne o charakterze rozluźniającym

      - każda praca dziecka o charakterze 

plastycznym jest „dokumentem” obrazem życia uczuciowego,bezpośrednią ekspresją tego, co przeżywa tu i teraz.

Relaksacja progresywna Jacobsona 
            Ta technika relaksacyjna ma nauczyć dziecko odróżniania uczucia napięcia i odprężenia mięśni oraz po pewnym czasie ułatwić mu przechodzenie z jednego stanu do drugiego.
W tle odtwarzamy spokojną muzykę, bez akcentowania rytmu. Najważniejsza jest melodia. Mówimy dziecku, że pobawimy się w „słabego mocnego i silnego”. Zaczynamy od dłoni (wgniatanie pięści w materac i jej zupełne rozluźnienie, aby dziecko poczuło, jak to jest być słabym), potem noga (zaciskanie palców stóp, wciskanie pięty w materac, zaciskanie klocka pod kolanem – i oczywiście dla przeciwwagirozluźnienie), brzuch (wypuszczanie i wpuszczanie powietrza – dziecko śledzi, jak unosi się i opada jego brzuszek). Później wciskanie głowy w materac, marszczenie czoła, zaciskanie oczu, szczęk, ruchy ust, robienie min, wyciąganie języka.
Trening autogenny Schultza (w adaptacji Polender)
              Przeznaczony jest dla dzieci w wieku przedszkolnym. Dziecko musi czuć ciężar i ciepło ciała. Wykorzystujemy sugestię i proces identyfikacji (dzieci w tym wieku lubią czuć się jak bohaterowie bajek, więc z łatwością poczują jak miś, który zmęczył się wycieczką do lasu). Używamy muzyki, która po pewnym czasie – na zasadzie skojarzeń – będzie samodzielnie (już bez opowieści o misiu) wywoływać stan relaksu.
Dzieci – dzięki tej relaksacji – odpoczywają i jednocześnie mają poczucie, że uczestniczą w fajnej zabawie

Wykorzystujemy fragment tekstu o misiu:
„Miś leży w łóżeczku i myśli sobie – czuję, jak moja lewa noga staje się ciężka, jest już bardzo ciężka. Jest już tak ciężka jak duży kamień na drodze. Jest już tak ciężka, że nie mego jej podnieść. (....) Oddycham równo i spokojnie. Nóżki też są już leniwe. Najpierw prawa nóżka staje się ciężka, coraz cięższa. Jest już taka ciężka, że nie chce mi się nią ruszać. A teraz lewa nóżka zachowuje się tak samo. Jest bardzo ciężka. Czuję ciepło w rączkach i nóżkach. Ciepło jest w brzuszku. Całe ciało jest ciepłe jak w kąpieli.
Techniki wizualizacyjne
              Ten typ relaksacji może pomóc w radzeniu sobie z trudnymi emocjami – takimi jak strach czy złość. Ważne jest, by prowadzący posiadali wiedzę o relaksacjach, aby nie dołożyć czegoś od siebie do tekstu relaksacji, co spowoduje np. wzrost strachu przed ciemnością.
Proponuje się dziecku wyobrażenie sobie różnych sytuacji, w których świetnie sobie radzi, dobrze się czuje, jest spokojne, zadowolone i radosne. Dziecko może leżeć i wczuwać się w mówiony przez nas tekst lub może ruszać się. Tak jak np. w ćwiczeniu replay – mówimy do dziecka: „Znasz na pewno zdjęcia filmowe, powtarzające ujęcia sportowe. Każdy ruch jest spowolniony i wyraźnie widoczny (możemy pokazać taki ruch ręką). Dziś spróbujemy naśladować biegacza pokazywanego w zwolnionym tempie, ale pozostaniemy w miejscu. Spróbujcie bardziej zwolnić ruchy. Teraz naśladujemy narciarza zjeżdżającego ze stromej góry. Teraz jesteśmy na ringu. Poruszajcie się bardzo wolno, nie dotykając się na wzajem.”
Relaksacja Wintreberta
                Metoda ta wymaga indywidualnego kontaktu z dzieckiem, a to bardzo ważne dla jego prawidłowego rozwoju emocjonalnego. Szczególnie polecana jest ta metoda dzieciom z nadpobudliwością ruchową, z deficytem uwagi bo dziecko nie musi się na niczym koncentrować i chętnie poddaje się takim zajęciom.
Ruchy poszczególnymi częściami ciała wykonuje prowadzący (osoba dorosła). Trzeba z dzieckiem nawiązać ciepły kontakt słowny – tak, aby stworzyć poczucie bezpieczeństwa. Schemat ruchów obejmuje kolejno – ręce, twarz i okolice, a na końcu nogi. Ruchy wykonywane przez prowadzącego powinny być czterech rodzajów – obroty, krążenia, huśtanie (balansowanie), opuszczanie bierne – zawsze w tej kolejności. Ćwiczenia zaczynamy zawsze od ręki dominującej.
Gimnastyka wg de Milla
              Daje dobre efekty w sytuacjach podobnych jak relaksacja oddechowa, a przy tym częściej sprawia dziecku frajdę, bo zaskakuje je i śmieszy.
„Wdychasz krople deszczu. Słyszysz, jak uderzają o ścianki twojej klatki piersiowej. Zrób wydech i już nie ma deszczu w tobie. A teraz wdychasz dużo małych petard. Pękają one w twojej piersi i dym cię dusi. Zrób szybciutko wydech i pozbądź się tych petard. Teraz wdychasz dużo małych lwiątek. Ryczą one w twojej piersi. Zrób szybko wydech i pozbądź się ich. Co teraz chcesz wdychać? Dobrze, zrób to. 
A teraz bądź rybą. Pływasz w morzu i wdychasz wodę z morza. Jak ci się to podobała?
Bądź ptakiem. Latasz wysoko w czystym przejrzystym powietrzu. Jak ci się podoba?
A teraz usiądź i posiedź chwilę spokojnie. Możesz wstać i zrób teraz to, co chciałeś od dawna zrobić.”

Metoda „Uważność i spokój żabki” (zestawy ćwiczeń na płycie cd)

                Według Eline Snel, autorki książki Uważność i spokój żabki już bardzo proste ćwiczenia pomogą nam lepiej się koncentrować, lepiej panować nad emocjami, po prostu czuć się lepiej.  

Ćwiczenia te pozwalają dziecku na:

      - lepsze poznanie własnego ciała,

      - radzenie sobie z trudnymi emocjami, takimi jak złość czy smutek,

      - uciszanie myśli, które nie dają nam nic poza zmartwieniami,

      - naukę bycia miłym dla świata i otaczających nas ludzi,

      - radzenie sobie z tym, że czegoś nie można dostać.